چرا فرش اصفهان از دیگر فرش‌های ایرانی متمایز است؟

حتما در میان فرش‌های مشهور ایرانی نام فرش اصفهان به گوش شما  خورده است. این فرش بدون شک یکی از بهترین و زیباترین فرش‌ها در ایران و حتی در سطح جهان است. وقتی صحبت از شهر اصفهان می‌شود، بلافاصله به یاد فرش‌های نفیس این شهر می‌افتیم که جزو با ارزش‌ترین سوغات های نصف جهان است. با نگاه به این فرش‌ها که تلفیقی از هنر یگانه و بی‌همتای مردم اصفهان و فرهنگ و هنر سلسله هنردوست صفویه است، غرق در طرح‌های منحصربه‌فرد آن می‌شوید.

همه نصف جهان را به فرش دستبافت آن می‌شناسند که نقش و نگارهای زیبای آن شما را به دوران باشکوه صفویه می برد.  اگرچه فرش‌های دستباف این شهر از شهرت جهانی برخوردارند اما در 40 سال اخیر فرش ماشینی آن نیز به شهرت جهانی دست یافته اند. آیا با ویژگی‌ها و نکات برجسته فرش‌های اصفهان آشنایی دارید؟ در این مقاله هرآنچه که نیاز است درباره این فرش ها بدانید را آورده ایم.

تاریخچه فرش اصفهان

همه دوران صفویه را به عنوان یکی از دوره‌های طلایی و اوج شکوفایی فرهنگ و هنر ایرانی می‌شناسند. پادشاهان صفویه به خصوص شاه اسماعیل، شاه عباس و شاه طهماسب علاقه زیادی به فرهنگ و هنر داشتند. به همین دلیل هنر ایرانی در زمان این پادشاهان به اوج خود رسید. قالی‌بافی یکی از هنرهای محبوب و مورد علاقه صفویان بود. به عبارتی بزرگترین کارگاه‌های قالی‌بافی در دوران صفویه احداث گردید و اصفهان به یکی از مراکز اصلی فرش و قالی ایرانی تبدیل شد. فرش‌های به جا مانده از این دوران، چشم هر بیننده‌ای را مسحور خود می‌کنند.

شاه طهماسب که خود نیز از هنر بی‌بهره نبود، مشوق اصلی ترویج قالی‌بافی در اصفهان بود و فرش‌های دوران او به فرش‌های شاه طهماسبی مشهورند. در این دوران طرح‌های ترنج‌دار و طرح‌هایی از حیوانات و شکار پادشاهان رواج یافت. فرش‌ها و قالی‌های بافته شده در دوران شاه عباس نیز که به مکتب شاه‌عباسی شهرت دارند، دست‌خوش تغییرات زیادی شدند. برای مثال گلهای مخصوص و اسلیمی‌ها در این دوران رواج یافتند. طرح‌هایی نظیر شکار، گلدانی و درختی، حتی لچک ترنج و یا طرح ترنج‌دار در فرش شاه عباسی ظهور پیدا کردند.

جایگاه فعلی فرش اصفهان

تقریبا هیچ فرشی به اندازه فرش ایرانی، به خصوص فرش‌های خطه نصف جهان محبوب و شناخته شده نیست. فرش نصف جهان به دلیل طرح‌های جذاب و کیفیت بالا در میان دیگر فرش‌ها برجسته و ممتاز است.  شهری که از نظر معماری بسیار مشهور است، فرش‌هایش نیز مانند معماری ساختمان‌هایش برجسته و خاص است. طرح فرش‌ها الهام گرفته از شهر و معماری خاص آن است. کمتر شهری  به اندازه اصفهان دارای چنین تراکم بالایی از بافندگان باتجربه، کارخانه‌ها و کارگاه‌های فرش‌بافی است.

بعد از دوران صفوی، جایگاه فرش اصفهان روز به روز بالاتر رفت و در سطح جهان طرفداران بسیاری را به خود جذب کرد. طرح‌ها و نقش‌ و نگارهای خاص این فرش بیانگر هنر، ذوق و سلیقه مردم اصفهان است و بی دلیل نیست که جزو اصیل‌ترین فرش و قالی‌های دنیاست.

رنگ فرش‌ نصف جهان

چه فرش‌ ماشینی اصفهان و چه فرش دستباف اصفهان رنگ‌بندی زیبا و متنوعی دارد. معمولا یکی از پرکاربردترین رنگ‌ها در این فرش، رنگ آبی است. بافندگان اصفهانی از 12 رنگ در فرش‌های خود استفاده می‌کنند. نکته مهم این که اصفهانی‌ها در فرش‌های خود معمولا از رنگ‌های سرد بیشتر از رنگ‌های گرم استفاده می‌کنند؛ طیف وسیعی از تناژهای رنگ آبی از فیروزه‌ای، نیلی و آبی کم رنگ گرفته تا آبی تیره و سرمه‌ای. تناژهای مختلف رنگ‌های خاکی، سبز، بژ متمایل به صورتی و سبز کاشان، از پرکاربردترین رنگ‌ها در فرش‌های خطه نصف جهان هستند. رنگ طلایی و نیز جزو رنگ‌های پرکاربردی است که در این فرش‌ها استفاده می‌شود.

انتخاب رنگ فرش در فرش‌های این خطه به گونه ای  است که با یک نظر متوجه زادگاه آنها خواهید شد. فرش‌هایی زیبا که یادآور گنبدهای فیروزه‌ای نصف جهان هستند. از ویژگی‌ها و خصوصیات برجسته رنگ‌‌بندی فرش اصفهان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• یکی بودن رنگ‌ حاشیه فرش و ترنج آن، یا نزدیک بودن رنگ این دو با هم.
• انتخاب رنگ لچک به شکلی که باعث برقراری ارتباط بین زمینه و حاشیه‌ها شود.
• قرینه‌گذاری و پخش رنگ در این فرش‌ها متناسب و هماهنگ است.

طرح و نقش‌های فرش خطه نصف جهان

یکی از ملاک‌های مهم در تمایز این فرش‌ها با دیگر فرش‌های ایرانی، طرح و نقشه‌های آنهاست. فرش‌های خطه نصف جهان در مقایسه با دیگر فرش‌ها، اشکال و طرح‌های هندسی کمتری دارند. در عوض در آنها از جزئیات بیشتری استفاده می‌شود. از طرح‌ گنبد گرفته تا طرح‌هایی از طبیعت، شکار،گل و غیره.

فرش‌هایی که در این استان بافته می‌شوند از نظر طرح و نقش، اختصاصی و متمایز از دیگر فرش‌های دیگر شهرهای ایران هستند. هر کدام از نقش و نگارهای این فرش‌ها باهم متفاوت هستند. درصورتی که به برخی نقش و نگارهای این فرش‌ها نگاه کنید، متوجه می‌شوید که بسیاری از آنها از مکان‌های مشهوری مثل مسجد شیخ لطف‌الله، عمارت عالی‌قاپو و… الهام گرفته‌اند.

از دیگر طرح‌های مشهور فرش‌ و قالی دستباف اصفهان می‌توان به نقوش اسلیمی، طرح‌ و نقش‌های خطایی اشاره کرد. ترنج و لچک نیز از طرح‌های پرکاربرد هستند. در میان طرح‌های مشهور می‌توان به فرش دستباف طرح گنبد و طرح خشتی اشاره کرد.

طرح و نقش فرش ماشینی اصفهان

فرش ماشینی اصفهان نیز از هنر اصیل نصف جهان بهره زیادی‌ برده است و دست کمی از فرش‌های دستباف آن ندارد. شهر کاشان در میان شهرهای مختلف استان اصفهان، یکی از بزرگترین و مهمترین تولیدکنندگان فرش ماشینی در سطح کشور است.

باکیفیت‌ترین، زیباترین و خاص‌ترین فرش‌های ماشینی در این شهر تولید می‌شوند. طرح‌ها و نقوش این فرش‌ها نیز برگرفته از هنر اصیل ایرانی و صفوی است و رنگ‌‌بندی آنها نیز همانند فرش دستباف نصف جهان است.

ابعاد فرش اصفهان

فرش ماشینی اصفهان در ابعاد متنوعی هستند. ابعاد آنها بستگی به نوع بافت (دستباف و ماشینی) آنها دارد. به طور کلی فرش‌های‌ دستباف دارای ابعاد کوچکتری هستند و معمولا از نه متر فراتر نمی‌روند. از معروف‌ترین فرش‌های دستباف از نظر سایز و اندازه، می‌توان به فرش دستباف 6 متری و 9متری اشاره کرد. اما در فرش‌های ماشینی اصفهان، مخصوصا فرش ماشینی کاشان رایج‌ترین فرش‌های ماشینی از نظر اندازه، فرش ماشینی 12 متری کاشان است.

قیمت و خرید فرش اصفهان

 اگر به دنبال خرید فرش ماشینی هستید که با نگاه به آن، حس کنید در اصفهان حضور دارید، باید به یک سری نکات ضروری توجه کنید. یکی از موارد مهم جنس الیاف به کار برده شده در این فرش‌هاست. جنس الیاف بکار رفته در آنها تحت تاثیر ماشینی یا دستباف بودن این فرش‌ها است. طبیعتا فرش‌های دستباف از الیاف طبیعی‌ای مثل ابریشم، پشم و پنبه بافته می‌شوند. فرش ماشینی اصفهان نیز هم از الیاف طبیعی و هم الیاف مصنوعی‌ای مثل اکریلیک، پلی‌استر و پلی پروپیلن تولید می‌شوند.

سخن نهایی

در هنگام خرید فرش باید به جنس الیاف، رنگ‌بندی فرش و تناسب آن با دکوراسیون خود توجه کنید. فرش افرند از برندهای خوش نامی است که دارای فروشگاه‌ معتبر و باسابقه در نصف جهان است. این فروشگاه عرضه کننده انواع فرش ماشینی  با بالاترین کیفیت و دوام است. هر نوع فرشی که بخواهید، از فرش فانتزی گرفته تا انواع گبه، فرش پتینه، فرش چاپی و کلاسیک را  می‌توانید از مجموعه فرش افرند تهیه کنید.