گبه ماشینی چیست؟ تفاوت گبه ماشینی و دستبافت

اصطلاح گبه‌ ماشینی ممکن است در نگاه اول متناقض به نظر برسد! چرا که ما در حافظه‌ی تاریخی خود، گبه را یک نوع قالیچه‌ی سنتی دستبافت می‌دانیم و به سختی می‌توانیم ارتباط آن را با واژه‌ی ماشینی پیدا کنیم. اما انسان و به ویژه ما ایرانی‌ها همیشه به طریقی به گذشته‌ها پل می‌زنیم و خودمان را در ریشه‌هایمان جستجو می‌کنیم. می‌توان گفت ابتکار انسان در تولید گبه ماشینی نیز تلاشی در همین راستا بوده است. اما گبه ماشینی چیست؟ و آیا هیچ شباهتی با گبه‌ دستبافت دارد؟

گبه در گذشته فقط یک نوع قالیچه‌ی دستبافت ایرانی بود که از گذشته‌های دور توسط عشایر هنرمند بافته می‌شد. مردمان عشایر لر و قشقایی، دریافت خود را از طبیعت و نیز قصه‌هایی را که در سر می‌پروراندند بدون هیچ نقشه‌ی از پیش تعیین شده‌ای بر روی گبه‌ها پیاده می‌کردند. آن‌ها گبه یا قالیچه خرسک را از پشم حیوانات اهلی و اغلب بر روی دارهای قالی زمینی می‌بافتند. گبه‌ها با پرزهای بلند خود همواره گرمابخش چادرهای مردمان کوچ‌نشین بوده است. اما چه می‌شود اگر این قالیچه‌های گرم و نرم زیبا به زندگی شهرنشینی و خانه‌های آپارتمانی ما بیاید و حس و حال مردمی را که در دل طبیعت نفس می‌کشند برایمان به ارمغان بیاورد؟

از شما می‌خواهیم پیش از خواندن ادامه‌ی این مقاله، دو مقاله‌ی ما را با عنوان‌های گبه چیست؟ و طرح و نقش گبه مطالعه کنید. تا ابتدا با گبه‌های دستبافت آشنا شوید و سپس به بررسی گبه‌های ماشینی بپردازیم.

بافت گبه ماشینی چیست

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های گبه‌های دستبافت، نرمی فوق‌العاده و گرمی آن‌هاست. مردمان چادرنشین به منظور محافظت خود در برابر سرمای زمین، این قالیچه‌ها را با پرزهای بلند می‌بافند. همچنین در بافت آن‌ها از پودهای فراوان استفاده می‌کنند؛ چیزی حدود 3 تا 8 نخ پود در هر رج به کار می‌برند. همین کار نیز موجب گرم و نرم شدن گبه‌ها می‌شود. اما آیا گبه‌های ماشینی هم این ویژگی‌ها را دارد؟

پانوشت: اگر با مفهوم نخ‌های تار، پود و نخ خاب در فرش‌بافی آشنایی ندارید می توانید با مطالعه‌ی مقاله‌ی شانه و تراکم فرش کودک اطلاعات کاملی در این‌باره به دست آورید.

تراکم گبه‌

تعداد شانه‌ی گبه‌های ماشینی از 320 تا 700 شانه متغیر است. در حقیقت می‌توان گفت این قالیچه‌ها با تعداد شانه‌ی پایین بافته می‌شوند. اما دلیل این کار چیست؟

در فرش‌ها هرچه تعداد شانه کمتر باشد، ارتفاع نخ خاب (پرزهای فرش) بیشتر است. بنابراین فرش‌هایی با تعداد شانه‌ی پایین ضخیم‌تر و نرم‌ترند. حتماً به یاد دارید که گفتیم ضخیم بودن از ویژگی‌های گبه‌های دستبافت است. حال می‌بینیم که گبه‌های ماشینی نیز به دلیل تعداد پایین شانه، این ضخامت را دارند. بنابراین گبه‌های ماشینی هم با پرزهایی در حدود 1 سانتی‌متر، قالیچه‌های گرم و نرمی‌ به شمار می‌آیند.

گفتنی است که تراکم طولی گبه ماشینی بین 700، 800، 1000، 1500 و 2100 متغیر است. معمولاً این گبه‌ها را با تراکم طولی پایین می‌بافند. در نتیجه گبه‌های ماشینی هم مثل گبه‌های دستبافت سبک‌اند. عشایر گبه‌ها را به این دلیل سبک می‌بافتند که به راحتی بتوانند آن‌ها را در مسیرهای طولانی کوچ‌نشینی حمل کنند. اما امروزه سبکی گبه‌های ماشینی به شستشوی راحت آن‌ها کمک می‌کند.

جنس الیاف گبه ماشینی چیست

گبه دستبافت از پشم گوسفند و موی بز بافته می‌شود. اما جنس نخ خاب گبه ماشینی معمولاً پلی‌پروپیلن و جنس نخ تار آن پلی‌استر و پنبه است. این الیاف از نرمی و لطافت زیادی برخوردارند. همچنین در مقابل گرما یا حرارت، سایش و ریختن مواد شیمیایی بر روی فرش مقاومند.

الیاف پلی‌پروپیلن جذب رطوبت کمی دارند. بنابراین هر لکه‌ای که حلال در آب باشد به راحتی از روی گبه ماشینی پاک می‌شود. تنها پاک کردن لکه‌های روغنی از روی این قالیچه‌ها کمی مشکل است.

همچنین این نکته را نیز می‌توان بیان کرد که این قالیچه‌های زیبا به خاطر استفاده از فناوری هیت‌ست، فاقد پرزدهی‌اند و حساسیت و آلرژی در فرد ایجاد نمی‌کنند.

طرح گبه ماشینی چیست

پیش از این گفتیم که گبه‌های دستبافت بدون هیچ نقشه‌ای و تنها بر اساس نقش‌پردازی‌های ذهنی بافنده‌ی آن اجرا می‌شدند. بنابراین می‌توان گفت تقریباً هیچ دو گبه دستبافت کاملاً یکسان وجود ندارند. اما در حقیقت این تفاوت تنها در جزئیات است.

از آن‌جا که بافنده‌های این قالیچه‌های زیبا همه عشایر بوده و تقریباً در یک گونه اقلیم و فرهنگ زندگی می‌کرده‌اند، پس تقریباً طرح‌‌ها و نقوش مشابهی می‌بافتند. همین موضوع موجب شده رفته رفته سبک‌های اصلی و ثابتی در طرح و نقش گبه‌ها به وجود بیاید.

امروزه در بافت گبه‌های ماشینی اگرچه طرح کامپیوتری به دستگاه بافت فرش داده می‌شود ولی چارچوب تخیل و افسانه‌ی جاری در طرح و نقش گبه تغییر نکرده‌ است. در واقع گبه‌های ماشینی هم از همان سبک‌های به وجود آمده در گبه‌های دستبافت پیروی می‌کنند. و در اصل پیروی از همان طرح‌های عشایری موجب گرایش بسیاری از مردم به این نوع از فرش شده است.

نقش و طرح‌های اصلی بیشماری برای گبه‌ها وجود دارد. در این‌جا بعضی از آن‌ها را که امروزه در بافت گبه‌های ماشینی به کار می‌روند معرفی می‌کنیم.

طرح خشتی

در طرح خشتی متن فرش با اشکال هندسی مثل مربع و لوزی، شبکه‌بندی می‌شود و در داخل هر یک از این خانه‌ها نقش‌هایی از قبیل گلدان، گل، بته، شاخه‌ی گل، درختانی مانند سرو و بید، پرندگان و… به ‌طور مجزا ترسیم می‌گردند.

طرح درخت

نقش‌هایی که بصورت درختی اجرا می‌شوند در بعضی از مواقع ممکن است شامل یک درخت باشد و گاهی هم ممکن است که چند درخت در کنار هم قرار بگیرند. از درختان متداولی که در این طرح‌ها بافته می‌شوند می‌توانیم به درخت سرو ، درخت کاج ، درخت بید و مجنون و سایر درختانی که گل و میوه و برگ دارند اشاره داشته کنیم.

طرح راه‌راه

نقش‌های راه‌راه متشکل از راه‌هایی به صورت عمودی و افقی‌اند.

طرح سه‌خشتی

این طرح دارای یک قاب بزرگ است که در میان آن سه خشت مستطیل‌شکل وجود دارد. داخل این مستطیل‌ها با طرح‌های ساده‌شده‌ای از حیوانات و گیاهان پر شده است. سه خشت نسبت به قابی که درون آن هستند رنگ تیره‌تری دارند.

طرح جوشقان

در این طرح، لوزی‌های کوچکی وجود دارند. درون لوزی‌ها نقش‌های درخت و شاخه‌های پر گل و شکوفه بافته شده است.

رنگ گبه

در گبه‌های سنتی از پشم گوسفندان بدون رنگ، اغلب سفید، سیاه، قهوه‌ای و خاکستری استفاده می‌کردند. با مرور زمان رنگ‌های گیاهی و طبیعی به پشم گوسفندان اضافه شد و گبه‌ها رنگ و لعاب بیشتری گرفتند.

اما امروزه از رنگ‌های شیمیایی برای سرعت بخشیدن به بافت فرش‌ها استفاده می‌شود. همچنین به دلیل رنگ‌پذیری راحت الیاف پلی‌پروپیلن، تنوع رنگ فرش‌های گبه نیز بیشتر شده است. لازم به ذکر است که تعداد رنگ موجود در گبه‌های ماشینی از ۶ الی ۸ رنگ متغیر است. این تفاوت رنگ در گبه‌ها، بر حسب تعداد شانه و تراکم و نوع نقش ایجاد می‌شود.

موارد استفاده از گبه ماشینی چیست

گبه‌ها در ابتدا صرفاً برای استفاده‌ی شخصی به مصرف می‌رسیدند. به این معنا که عشایر از آن در خیمه‌های خود استفاده می‌کردند.

امروزه گبه‌های ماشینی در انواع سایز‌ها تولید می‌شود که از آن‌ها می‌توان در قسمت‌های مختلف دکوراسیون، اتاق خواب، آشپزخانه، راهرو، راه پله، دم در ورودی و حتی قسمت‌های خاصی از اتاق پذیرایی استفاده کرد.

همچنین داشتن انواع سایز‌ها از پادری، روپله‌ای، رول و کناره، 4 متری، 6 متری، 9 متری، 12 متری و… موجب می‌شود بتوانید با توجه به فضای مورد نظر، سایز دلخواه را انتخاب کنید.

قیمت گبه ماشینی

امروزه گبه‌های‌ ماشینی بر طبق نمونه دستبافت بافته می‌شوند اما قیمت گبه ماشینی ارزان‌تر از قیمت فرش گبه دستبافت است و برای کسانی‌که نمی‌خواهند هزینه‌های سنگین برای خرید فرش و یا گبه دستبافت بپردازند یک گزینه بسیار مناسب خواهد بود.

دلیل قیمت بالای گبه‌های سنتی این است که کار دست هنرمندان قالی‌باف‌اند و وقت زیادی برای بافت آن‌ها صرف شده است. همچنین الیاف به کار رفته در آن‌ها همگی طبیعی‌اند و طبیعتاً قیمت بالایی دارند.

اما تراکم و شانه‌ی پایین در بافت گبه‌های ماشینی، سرعت بالای تولید و استفاده از الیاف ارزان‌قیمت موجب می‌شود که شما بتوانید این قالیچه‌ها را به همان زیبایی و گرمابخشی گبه‌های دستبافت تهیه کنید.

نکته آخر این‌که امروزه شما می‌توانید گبه‌های دستبافت را به صورت اینترنتی به راحتی خریداری نمائید. کافی است به گالری گبه‌های ماشینی افرند وارد شوید. مدل‌های مختلف را با طرح و رنگ و ویژگی‌های دقیق آن‌ها مشاهده کنید. و در صورت نیاز با مشاورین آنلاین ما مشورت کنید. گبه‌ی خریداری شده به صورت رایگان به آدرس شما ارسال می‌شود. و شما می‌توانید وجه گبه‌ی خریداری شده را درب منزل پرداخت نمائید.

جدیدترین مدل گبه ماشینی افرند