شاید این سوال برای شما هم پیش آمده باشد که فرش ماشینی چگونه بافته می‌شود؟ در این مقاله قصد داریم مختصری درباره‌ی مراحل تولید فرش ماشینی و بافت فرش ماشینی توضیح دهیم. پس با ما تا پایان این مطلب همراه باشید.
چگونه یک فرش ماشینی بافته می‌شود؟
فرش ماشینی همانطور که از اسمش پیداست بدون دخالت دست و توسط دستگاه بافته می‌شود. همانطور که در مقالات قبلی بررسی کرده‌ایم اجزای تشکیل‌دهنده‌ی کلی فرش ماشینی سه نخ زیر هستند:
- نخ خاب
- نخ پود
- نخ تار
تفاوت فرش ماشینی و دستباف
فرش‌های ماشینی با فرش دستباف تفاوت‌های بسیار زیادی دارند. تفاوت اصلی آن‌ها در این است که فرش‌های ماشینی با ماشین‌های بافندگی، بافته می‌شوند. قیمت فرش ماشینی بر اساس عوامل مختلفی از جمله نخ آن تعیین می‌شود. برای تولید و بافت فرش ماشینی توسط دستگاه‌های بافندگی، ابتدا باید نخ‌های موردنیاز تهیه و آماده شوند. نخ تار را در چله فرش ماشینی ودر طول فرش استفاده می کنند. نخ پود را هم به صورت عرضی در فرش ماشینی می بافند، نخ خاب یا همان نخ رنگ هم در داخل فرش بافته می شود. پس از آن بافتن فرش توسط ماشین و سپس تکمیل بافت و پایان عملیات تولید تمام ماجرای تولید فرش است که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:
مراحل تولید فرش ماشینی
بطورکلی تولید فرش ماشینی شامل سه مرحله‌ی اصلی زیر است:
- ریسندگی
- بافندگی
- تکمیل فرش
نحوه‌ی بافت فرش ماشینی
برای تولید فرش ماشینی، در ابتدا الیاف به کارخانه وارد شده و پس از رنگرزی و با تنوعی از رنگ‌های مختلف تحویل واحد ریسندگی نخ شده و با نخ خاب فرش با نمره‌های مختلف تبدیل می‌شوند. در ادامه، این نخ‌ها به واحد بافندگی جهت بافت فرش ماشینی منتقل می‌شوند.
لازم به ذکر است که در مرحله مقدمات بافندگی،واحد چله پیچی قرار دارد که توسط دستگاه های مدرن، نخ های تار را به دور غلتک چله های دستگاه بافندگی می پیچد و آماده بافت می کند.
از آنجا که چله فرش در حقیقت استخوان بندی آن را تشکیل می دهد لذا کیفیت چله پیچی فرش ماشینی امری بسیار حساس است .این مورد تاثیر خود را در مراحل بافت و تکمیل فرش ماشینی به وضوح نشان می دهد. پس از انجام فرآیند بافت توسط دستگاه فرشبافی، مراحل آهارزنی، شیرینگ و بسته بندی فرش در واحد تکمیل انجام می شود و سپس برای فروش به بازارهای مقصد ارسال می گردد.
مرحله‌ی ریسندگی
در این مرحله نخ برای بافت فرش ماشینی تهیه و تولید می‌شود. فرش ماشینی از سه دسته نخ به نام‌های نخ تار از جنس پنبه پلی‌استر، پلی‌استر و نخ پود از جنس جوت، فیلامنت پلی‌استر، پنبه و نخ خاب که از جنس اکریلیک، پلی‌پروپیلن، پلی‌استر و در بعضی موارد ویسکوز بافته می‌شود.
با پیشرفت تکنولوژی استفاده از نخ های متنوع در فرش های ماشینی گسترده تر شده است. نحوه استفاده از هر کدام از این نخ ها بستگی به نوع بازار مصرف آن فرش ها دارد. برای مثال از نخ های خاب طبیعی مانند پشم و یا بامبو امروزه در فرش ماشینی استفاده می شود که البته از نظر قیمت گران تر از فرش هایی است که با نخ های خاب مصنوعی مانند اکریلیک ، پلی استر و یا پلی پروپیلن بافته می شود. به همین دلیل هم فرش هایی که با نخ خاب مصنوعی بافته می شوند درخواست بیشتری در بازار دارند.
غالبا در یک فرش ۱۲ متری حدودا ۸۲٪ آن نخ خاب و ۱۲٪ نخ پود و ۶٪ نخ تار می‌باشد.
مرحله‌ی بافندگی
فرش ماشینی با دستگاه های مختلفی بافته می شود که معروف ترین آن ها مربوط به شرکت های وندویل بلژیک و شونهر آلمان است. در تولید فرش ماشینی از دهانه کار استفاده می شود که هم زمان به اصطلاح ” فرش زیر و فرش رو” بافته می شوند. دو فرش دارای خاب مشترک، توسط تیغ برش که دارای حرکت است از هم جدا می شوند.
طرح های مختلف فرش توسط دستگاهی به نام ژاکارد، که درقسمت فوقانی دستگاه بافندگی فرش نصب شده، بر روی فرش ماشینی نقش می بندد. این دستگاه بر اساس نقشه فرش که از پیش طراحی شده، با ایجاد ساز و کار بالا و پایین بردن نخ های خاب، باعث ایجاد نقش و نگارهای متنوع و زیبا در فرش می شود. در دستگاه های مدرن بافندگی، تمام ژاکاردها بصورت کامپیوتری هستند و کاملا خودکار و برنامه ریزی شده عمل می کنند. در کشور ما نیز طراحان متبحری هستند که طرح های خلاقانه و زیبای خود را با استفاده از سیستم های کامپیوتری در اختیار بافندگان و دستگاه های مدرن فرش ماشینی قرار می دهند.
لازم به ذکر است که سیستم های دیگر بافت فرش ماشینی نیز وجود دارد که به دلیل کاربرد کم آن ها در این صنعت از ذکر این نوع بافت ها خودداری می کنیم.
مرحله‌ی تکمیل فرش
لازم به ذکر است که در ماشین های بافندگی نسل گذشته پشت فرش های زیر مقدار زیادی نخ خاب به اصطلاح مرده بود.پس در ابتدای فرآیند تکمیل باید این نخ ها توسط دستگاه پشت پاک کنی از پشت فرش جدا می شد.اما در حال حاضر و با استفاده از انواع دستگاه های بافندگی نسل جدید، نخ خاب مرده در داخل فرش استفاده می شود و نیازی به دستگاه پشت پاک کنی نیست.
پس از بافته‌شدن فرش، آن را به سالن تکمیل فرش ماشینی منتقل و در آنجا به ترتیب، مراحل زیر را پشت سر می‌گذارند:
- تمیز کردن و رفوگری فرش.
- آهارزنی پشت فرش.
- شیرینگ یا همان پرداخت سطح فرش.
- برش طولی و عرضی فرش.
- لبه‌دوزی، زیگزاگ و ریشه‌زنی فرش ماشینی
- کنترل کیفیت
- رول و بسته‌بندی
سخن پایانی
نکته پایانی در تولید فرش ماشینی این که دقت در انتخاب مواد اولیه، نوع دستگاه ها و نحوه فرآیند تولید از عواملی است که در کیفیت فرش ماشینی بسیار مهم و اثر گذار است. تولید کنند هایی که به دنبال برند سازی و کسب رضایت مصرف کنندگان هستند نسبت به اهمیت هر یک از این عوامل واقف بوده و هر روز و به صورت مستمر در پی بهبود آن هستند تا بافت فرش ماشینی با کیفیت بسیار بالاتر به مشتریان عرضه دارند.