رفو‌گری فرش دستباف

نگه‌داری از فرش مسئله‌ی مهمی است. چرا که فرش دستباف ایرانی به دلیل زیبایی خیره کننده و کیفیت بالایی که دارد در جهان شهرت پیدا کرده است. ایران را همه با فرش دستباف آن می‌شناسند. علی رغم شهرت، اصالت و قدمت بالای این نوع فرش‌ها بسیار اتفاق می‌افتد که فرش دچار آسیب‌دیدگی یا پارگی شود. به دلیل ارزش بالای مادی و معنوی فرش‌ها که توسط هنرمندان، افراد بزرگ و زنان روستایی بافته می‌شوند رفوگری فرش امری رایج است. چرا که ارزش معنوی فرش حفظ شده و فرش از بین نخواهد رفت. رفوگری فرش دستباف باعث طولانی شدن عمر آن و برگشتن زیبایی و جلای قبلی فرش می‌شود. همچنین از آن می‌توان دوباره استفاده کرد. مرمت فرش هم یک اقدام هنرمندانه و حرفه ای است. فرد ماهر برای ترمیم فرش آسیب‌دیده و تبدیل آن به شکل نخست انجام می‌دهد.

تاریخچه‌ی رفوگری

فرش ایرانی در میان هنرهای دستی جهان درخششی چشم‌گیر دارد. باستان‌شناسان قالی پازیریک را قدیمی‌ترین فرش دنیا دانسته که قدمت آن به تقریبا دو هزار سال می‌رسد. پازیریک یک اثر کاملا ایرانی است که در موزه‌ی آرمیتاژ کشور روسیه نگه‌داری می‌شود. این فرش قدیمی‌ترین فرش باقی‌مانده به ۵۰۰ سال قبل از میلاد است. ترمیم فرش به شیوه‌ی رفوگری هم‌زمان با فرش‌بافی به وجود آمده ولی زمان دقیقی برای انجام روش‌های مختلف رفوگری مشخص نشده است.

مرمت فرش دستباف

مرمت فرش دستباف اهمیت دارد. چرا که هرچه عمر فرش بیشتر شود ارزش آن بالا و بالاتر می‌رود. عمر و ماندگاری بالا از ویژگی‌های فرش دستباف محسوب می‌شوند. این نوع فرش‌ها نسبت به نمونه‌های دیگر، دارای عمر بیشتر و قابلیت بسیار بالاتر برای نظافت و نگه‌داری هستند. فرش دستباف هرچه بیشتر پا بخورد، نور و شستشوی زیاد داشته باشد چشم‌نوازی خود را از دست نمی‌دهد. این موضوع در فرش‌های رنگ شده با مواد طبیعی بیشتر مشاهده می‌شود. ارزش مالی و هنری فرش‌های دستباف در گذر زمان افزایش می‌یابد.

رفوگری فرش دستباف چگونه است؟

ترمیم فرش یا رفوگری برای برطرف کردن کجی، پارگی، پوسیدگی، سوختگی و آسیب‌دیدگی فرش انجام می‌شود. برای ترمیم فرش و رفع آسیب‌های آن از ریشه‌بافی، شیرازه‌دوزی، رفوگری و رفع چروکیدگی استفاده می‌شود. ترمیم عیوب گسترده‌تر مانند پوسیدگی و سوختگی با استفاده از روش‌های مرمت فرش انجام می‌شود. ترمیم فرش یعنی رفع عیوب فرش برای عرضه‌ی آن. در بسیاری از مواقع فرش پوسیده و سوخته و آسیب دیده رفوگری شده و در موزه‌ها به نمایش گذاشته می‌شود چرا که ارزش فرش رفوگری شده که دارای قدمت طولانی است از نظر مادی و معنوی بسیار بیشتر از فرش رفو نشده و پیدا بودن ایرادات فرش است.

نحوه‌ی ترمیم فرش دستباف

برای مرمت فرش به وسایلی از جمله چاقوی بافت، نخ و سوزن، درفش، موم، انبردست، کلاف‌های هم‌جنس فرش و انگشتانه نیاز است. در رفوگری ابتدا فرش را شسته و سپس گره‌هایی را که آسیب دیده‌اند با سوزن و درفش از فرش جدا می‌کنند. اگر بخش آسیب دیده بزرگ باشد آن را در قاب چوبی قرار داده و سپس تارکشی و گره زنی انجام می‌شود تا فرش به حالت قبلی خود باز گردد. برای برطرف کردن پیچ‌خوردگی و چروک فرش آن را با نوارهایی از پشت محکم کرده و فرش را به حالت استاندارد باز‌می‌گردانند.

نکته

هر نوع آسیب‌دیدگی که به پرزها، چله یا پود‌های فرش آسیب بزند مانند: پوسیدگی، فرسودگی، در رفتگی، بید زدگی، پارگی، سوختگی و رنگ پریدگی نیاز به ترمیم به شیوه‌ی مناسب و مخصوص خود را دارد. برای در رفتگی چله و آسیب عمق به پود فرش، روش‌های تخصصی بیشتری وجود دارد ولی آسیب دیدن پرزها با گره زدن مجدد آن‌ها رفع خواهد شد.

مزایای رفوگری فرش دستباف

احیای فرش نابود شده و برگرداندن ارزش مادی، معنوی و تاریخی این هنر زیبا است. فرش هنر دست است و حفظ انواع و طرح‌های قدیمی‌ آن بخشی از فرآیند حفظ تاریخ هنر ایران به حساب‌ می‌آید‌.

معایب رفوگری فرش

بعضی وقت‌ها اتفاق می‌افتد که هزینه‌ی رفوی فرش بسیار بالا می‌شود. ممکن است به نظر افراد این موضوع مقرون به صرفه نباشد. رفوی سطحی مانند رنگ‌آمیزی با ماژیک موقت بوده و دوباره دچار رنگ پریدگی می‌شود. ترمیم فرش امکان این را دارد که ارزش حقیقی فرش کمتر شود.همانطور که می‌دانید فرش دستباف ترمیم‌نشده ارزش بالاتری دارد. این مل مانند بازسازی اشیای تاریخی و هنری ارزشمند است و فعالیتی هنری، پژوهشی و در حوزه‌ی میراث فرهنگی تلقی می‌شود.

خواندن مقالات بیشتر افرند

رفتن به صفحه‌ی اصلی فروشگاه افرند