گبه چیست؟
گبه ماشینی چیست؟ گبه نوعی زیرانداز است ومانند فرش‌بافی ارزش هنری بالایی دارد. امروزه در همه‌جای دنیا طرفداران بی‌شماری را به خود جلب کرده است. محققان دلیل نامگذاری این قالیچه را ضخامت بالای آن و محفوظ بودن در برابر سرما می‌دانند. تا پایان مطلب همراه ما باشید.
تاریخچه‌ی گبه چیست؟
تاریخچه‌ی پیدایش و تولید گبه به زمان انسان‌های اولیه برمی‌گردد. آن‌ها در ابتدا از پوست حیوانات مختلف به عنوان زیرانداز استفاده می‌کردند. به مرور زمان و با کسب تجربه‌های بسیار توانستند از پشم حیوانات اهلی نیز زیراندازهای تارو پودی را تولید کنند که یکی از آن‌ها گبه است. گبه به قالیچه خرسک هم معروف است. از جنس همان قالی است. تفاوت آن در اندازه‌ی آن و پرزهای بلندتر آن است.
مراکز مهم بافت گبه
عمدتا گبه هنر دست عشایر مناطق مختلفی چون بوشهر، شیراز، خراسان و …. می‌باشد. در واقع این قالی جزو سرمایه‌ی اصلی این مردم محسوب می‌شود. استان فارس با قدمت ۱۵۰ ساله در زمینه‌ی گبه‌بافی از پیشگامان این هنر در ایران است. این منطقه شامل ایل نشینانی همچون ایلات قشقایی، خمسه، ممسنی و بختیاری می‌باشد. می‌توان به جرات گفت که گبه‌های بافت ترکان قشقایی فارس از بهترین‌هاست و در خارج از ایران نیز از اعتبار خاصی برخوردار است.
از مراکز دیگر بافت گبه می‌توان از دو گنبدان ، باشت ، تل‌گر ، چشمه بلقیس ، ده‌شیخ و چرام در شهرستان کهکیلویه ، ده علیا و ده سفلی علیا ، برازجان و حوزه های روستایی شول و ده کهنه از استان بوشهر نام برد.
مشخصات گبه چیست؟
تفاوت اصلی گبه با فرش و قالی عواملی مانند سایز، بلندی پرزها که به یک سانتی‌متر هم می‌رسد، شمار پود بیشتری که در آن‌ها به کار می‌رود، همه این‌ها عاملی برای نرم‌بودن گبه به حساب می‌آید. یکی از عواملی که موجب شده‌است گبه را در انواع مختلف طرح و نقش ببینیم، نقش‌پردازی سنتی و ذهنی بافنده‌‌های آن است. در بافت این نوع از زیراندازها هیچ‌گونه نقشهای وجود ندارد. بافنده هرآنچه در ذهن خود دارد را به مرحله‌ی اجرت در می‌آورد. به همین به جرات می‌توان گفت که اگر میلیون‌ها گبه را در کنار هم قرار دهید باز هم محال استدو گبه با مشخصات کاملا یکسان پیدا کنید. این نکته از مشخصه‌هایی با ارزش هنری این کالا می‌باشد.
| مقالات گبه ماشینی | طرح و نقش گبه | فرش گبه چیست؟ |
نوع بافت گبه
این قالی اصولا به شکل فارسی‌باف و روی دارهای زمینی بافته می‌شود. با این حال ممکن است گاهی و در بعضی مناطق به روش ترکی‌باف نیز تهیه شوند. با وجود تنوع زیاد طرح و رنگ در گبه‌ها می‌توان گفت که زمینه‌ی طرح و رنگ آن‌ها در ایران اکثرا دارای رنگ‌های روشن مانند سفید، کرم، یا شیری می‌باشد. بافت گبه معمولا به وسیله‌ی پشم خودرنگ مخلوط با موی بز صورت می‌گیرد. این پشم‌ها پس از شستشو ریسیده و تابیده می‌شود و سپس برای بافت مورد استفاده قرار می‌گیرند.
گبه‌ی استان بوشهر
در استان بوشهر گبه‌بافی شاخص‌ترین محصول صنایع‌دستی استان است. بافندگان این استان دو قشر هستند. یک عده بافندگانی‌اند که مواد اولیه را به سرمایه‌ی خود تهیه می‌کنند و می‌فروشند. این افراد از وضعیت اقتصادی خوبی برخوردارند. و عده‌ای که به صورت دستمزدی کار می‌کنند و مواد اولیه را از سایر منابع تحویل می‌گیرند.
سابقه‌ی تاریخی گبه‌ی بوشهر
در هر جاکه دام وجود داشته‌است، انسان به کاربرد پشم گوسفند پی برده و بعدها بافت گبه و گلیم در همان مناطق معمول شده‌است، روستای شول قدمت دیرینه در گبه بافی دارد. بعد از آن سرمک، رود فاریاب، ده کهنه و غیره
مشخصات یک گبه‌ی مرغوب
- دار محکمی داشته باشد
- چله‌کشی خوبی شده باشد
- گره‌ها محکم زده شده باشند
- شانه به درستی زده شود
- نخی که بعد از گره‌زدن بافته می‌شود. به اصطلاح زنجیری، در روستای شول به آن تپ‌کو می‌گویند، خوب بافته شده و روی آن شانه زده شود.
نقوش و رنگ‌های گبه در استان بوشهر
در این استان طرح‌ها بیشتر با الهام از طبیعت گرفته شده‌اند. و محل زندگی آنان پر از طبیعت بکر و دست‌نخورده‌ای است. نقش بز، پرنده و درخت که در قالی و گبه‌ها دیده می‌شود. ممکن است به صورت طرح‌بندی باشد، یعنی از طرح در سرتاسر فرش چه طولی و چه عرضی تکرار شود. طرح‌های هندسی هم در بافت‌هایشان دیده می‌شود. گبه‌های این مناطق صادراتی‌اند.برای کشورهای اروپایی نیز سفارش ثبت می‌کنند. گبه‌های امروزی با استفاده از طرح و نقشهای آماده به بافندگان داده می‌شود، طرح‌ها اصالت دیرین را ندارند. در گذشته همه‌ی گبه‌ها به رنگ خود پشم بافته می‌شد و رنگ دیگری نداشت.
نقشهای گبه در روستای شول
- نقش دو لوزی سماور
- نقش وسط چنگ
- ماه و آفتاب
- نقش حسین خانی
- نقش کنگره‌ای
- چنگ
- قلیونی (محل اتصال دو لوزی را قلیونی می‌گویند)
- نقش چنار
- بغل خوسی
- نقش ساده شده‌ی حیوان مانند نقش آهو که به آن شکال می‌گویند.
نقشهای موجود در روستای کلمه
- ناظم
- گل‌حاشیه و چهار شاخه
- سراب
- نقش بلبل
- نقش تجریهٔ حیوان
- نقش کبک روی کوه
- نقوش شطرنجی
رفتن به صفحه‌ی اصلی فروشگاه افرند
